Syndicatie, het herpubliceren van stukken bij verschillende uitgevers, is in het buitenland heel gewoon, maar heeft in Nederland nooit echt voet aan de grond gekregen. Terwijl De Coöperatie en Reporters Online geloven dat juist voor freelancers syndicatie een voor de hand liggende bron van extra inkomsten is. Zeker achtergrondverhalen kunnen vaak jaren mee, en het is zonde om die alleen in je eigen archief op te slaan.
Daarom gaan we een experimentele samenwerking aan met Profactys, om de freelancers die lid zijn van RO of De Coöperatie een extra mogelijkheid te bieden voor het verkopen van hun stukken. Op deze manier hopen we jullie een extra mogelijkheid te bieden meer geld te verdienen met jullie gemaakte werk.
Het experiment
Het idee: stukken uit Reporters Online worden doorgestuurd naar Profactys, die actief klanten benadert om te vragen of ze het werk willen afnemen. Als ze dat willen, komen ze bij Reporters Online terecht voor toestemming. Reporters Online geeft de vraag door aan de auteur en zorgt ervoor dat zijn of haar antwoord weer bij de afnemer terecht komt. Dingen als inkorten van stukken gaan in overleg, als iemand die het stuk wil overnemen om extra werk vraagt worden daar rechtstreeks afspraken over gemaakt met de auteur, ook over honorering. Profactys, RO en De Coöperatie staan daar helemaal buiten en rekenen er ook geen commissie voor.
In dit experiment kost elk stuk bij overname 50 euro. (In een later stadium kunnen we kijken naar gevarieerde prijzen voor verschillende soorten stukken. Op dit moment is dat nog te ingewikkeld, maar in de toekomst moet het mogelijk zijn.) Hiervoor krijgt een uitgever het niet-exclusieve recht om het stuk te publiceren.
Anderen mogen het dan dus ook nog overnemen (wat heet: dat is juist de bedoeling). Van die 50 euro gaat 20 procent naar Profactys, omdat zij de stukken actief aan de man brengen. Reporters Online/De Coöperatie krijgt (gezamenlijk) 10 procent van het bedrag dat overblijft, voor het werk dat we steken in het beheren van deze dienst. In totaal is dus 72,5 procent van het verkoopbedrag voor de auteur.
Uitbetaling van de opbrengst gaat eens per kwartaal, tegelijk met de uitbetalingen van Reporters Online.
Wat we hiermee willen bereiken is dat freelancers zelf meer zeggenschap krijgen over het herplaatsen van hun stukken, en daar ook meer aan overhouden dan nu. Organisaties als De Persgroep, die intern al aan syndicatie doen, dreigen het rijk alleen krijgen op dit gebied, en hebben daarbij niet in eerste instantie de belangen van de makers op het oog. Wij willen proberen die centraal te stellen.
Mogelijke risico’s
We willen beginnen met een experiment, omdat we zeker ook risico’s zien. Een mogelijk risico is bijvoorbeeld dat uitgevers alleen nog artikelen uit de syndicatie-bak halen en geen freelancers meer inzetten voor nieuwe stukken. Ervaring in het buitenland (in landen als Amerika is al 50 jaar op grote schaal sprake van syndicatie) laat zien dat dit niet zal gebeuren, zolang artikelen niet exclusief worden aangeboden. Bij fotografie, waar herplaatsing ook gebruikelijk is, speelt dit probleem ook niet (wel dat er veel gratis beeld beschikbaar is, maar dat zijn stukken niet).
Een ander risico is dat stukken zonder toestemming worden ingekort of aangepast door de uitgever. We verwachten dat dit niet heel erg zal spelen: het handige voor hen aan een kant en klaar stuk is immers dat het kant en klaar is. Bovendien moet voor inkorting altijd toestemming worden gevraagd – en die kun je als auteur weigeren. Die toestemming vooraf geldt ook als je als journalist niet met je naam in een bepaald medium wil.
Tot slot. RO verspreidt alleen artikelen waar freelancers zelf de rechten van hebben en houden Formeel betekent dat dat je ermee kunt doen wat je wil. In de praktijk zouden media wellicht toch moeilijk kunnen gaan doen over wederverkoop van eerder bij hen gepubliceerde stukken. We weten niet in hoeverre dit een probleem gaat zijn, dat zal deze proef moeten uitwijzen.
Meedoen?
Zoals eerder gezegd is dit een experiment, en kunnen we nog niet alle mogelijkheden bieden die we zouden willen. Vandaar dat we voor nu vragen: als je wil meedoen, doe dan met al je stukken mee – voor zover die bij ons staan. Als het echt niet kan, bijvoorbeeld sommige interviews die niet zomaar te herplaatsen zijn, kunnen we een uitzondering maken. Laat ons dat dan weten. We redden het alleen niet om per week voor tientallen tot honderden stukken per week te bekijken of ze wel of niet in syndicatie meekunnen.
Wij verwachten dat deze dienst op termijn een groot succes gaat worden en zo een tegenwicht kan bieden voor vergelijkbare initiatieven van grote uitgevers. We verwachten ook dat er hier en daar wat problemen kunnen zijn – daar is het een experiment voor.
We hebben er vertrouwen in dat we meer met jullie stukken kunnen doen dan nu. Mocht je er anders over denken, laat ons dat dan weten, dan houden we er rekening mee.
Hartelijke groet,
Reporters Online en De Coöperatie